Ustalenie ojcostwa
Ustalenie ojcostwa to jedna z najważniejszych instytucji prawa rodzinnego. Dotyczy zarówno biologicznego pochodzenia dziecka, jak i skutków prawnych – takich jak nazwisko, obowiązek alimentacyjny, prawa do kontaktów, dziedziczenie czy wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Z prawnego punktu widzenia ustalenie ojcostwa może mieć charakter dobrowolny (uznanie dziecka przez ojca) albo sądowy – jeśli nie ma zgody między stronami lub istnieją wątpliwości co do biologicznego pochodzenia.
- Kancelaria Prawa Rodzinnego Legal Salutaris wspiera klientów w sprawach o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa, reprezentując zarówno matki dzieci, domniemanych ojców, jak i pełnoletnie dzieci dochodzące swoich praw.
Uznanie ojcostwa – dobrowolne potwierdzenie pochodzenia dziecka
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ojcostwo można uznać w sposób dobrowolny. Odbywa się to poprzez złożenie oświadczenia przez mężczyznę, że jest ojcem dziecka, oraz jednoczesne oświadczenie matki, że zgadza się z tym twierdzeniem.
Uznanie ojcostwa może nastąpić:
- przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego,
- przed sądem opiekuńczym,
- przed notariuszem (w określonych przypadkach),
- przed polskim konsulem (jeśli rodzice mieszkają za granicą).
Nie jest możliwe uznanie ojcostwa, jeśli wobec dziecka działa domniemanie ojcostwa innego mężczyzny (np. męża matki). W takiej sytuacji konieczne jest wcześniejsze zaprzeczenie ojcostwa przez sąd.
Domniemanie ojcostwa – kto uznawany jest za ojca dziecka?
Prawo rodzinne posługuje się tzw. domniemaniem ojcostwa – dla dobra stabilności prawnej dziecka i ochrony jego interesu.
Zgodnie z art. 62 Kodeksu rodzinnego:
„Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa lub przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia – domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki.”
To oznacza, że nawet jeśli biologicznym ojcem jest inny mężczyzna, za ojca dziecka uznaje się prawnie męża matki, dopóki nie zostanie obalone to domniemanie w drodze postępowania sądowego.
Sądowe ustalenie ojcostwa – kiedy i kto może wnieść pozew?
W przypadku, gdy nie doszło do dobrowolnego uznania ojcostwa, a zachodzi potrzeba potwierdzenia biologicznego pochodzenia dziecka, konieczne jest złożenie pozwu o ustalenie ojcostwa.
Z takim powództwem może wystąpić:
- matka dziecka,
- domniemany ojciec,
- dziecko – również po osiągnięciu pełnoletności,
- prokurator – w szczególnych przypadkach, np. dla ochrony interesu dziecka.
Pozew składa się do sądu rejonowego – wydziału rodzinnego, właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka lub pozwanego. W pozwie należy wskazać dane osobowe stron, okoliczności faktyczne oraz wnioski dowodowe – w tym o przeprowadzenie badań DNA, przesłuchanie świadków, przedstawienie dokumentacji medycznej.
Przebieg postępowania o ustalenie ojcostwa
Sąd rozpatruje sprawę na podstawie wszystkich dostępnych dowodów, w szczególności:
- badań genetycznych (DNA) – najbardziej wiarygodny dowód ojcostwa,
- zeznań matki i domniemanego ojca,
- świadków – np. osób bliskich, lekarzy, położnych,
- okoliczności współżycia, wspólnego zamieszkiwania, deklaracji wobec otoczenia.
Badania DNA mogą być zlecone przez sąd lub przedstawione przez stronę. Ich wynik – w przypadku zgodności – stanowi niemal niepodważalny dowód biologicznego ojcostwa.
Po ustaleniu ojcostwa sąd orzeka również o:
- nazwisku dziecka,
- alimentach od ojca na rzecz dziecka,
- kwestiach władzy rodzicielskiej i kontaktów – jeśli strony tego żądają.
Zaprzeczenie ojcostwa – kiedy możliwe?
Zaprzeczenie ojcostwa to postępowanie mające na celu obalenie domniemania ojcostwa męża matki. Może być wytoczone tylko w określonym czasie:
- przez matkę dziecka – w ciągu 6 miesięcy od urodzenia,
- przez męża matki – w ciągu 6 miesięcy od powzięcia wiadomości o narodzinach,
- przez dziecko – w ciągu 3 lat od osiągnięcia pełnoletności,
- przez prokuratora – w każdej chwili, jeżeli wymaga tego dobro dziecka lub porządek prawny.
Postępowanie ma charakter procesowy i wymaga przeprowadzenia dowodów, w tym badań genetycznych. Uznanie roszczenia prowadzi do wykreślenia ojca z aktu urodzenia dziecka.
Konsekwencje ustalenia ojcostwa
Prawomocne ustalenie ojcostwa rodzi daleko idące skutki cywilnoprawne:
- dziecko uzyskuje nazwisko ojca lub nazwisko złożone,
- powstaje obowiązek alimentacyjny ojca wobec dziecka,
- ojciec może uzyskać lub utracić władzę rodzicielską,
- dziecko dziedziczy po ojcu z mocy prawa,
- ojciec zyskuje prawo do kontaktu z dzieckiem,
- możliwe jest dochodzenie roszczeń z tytułu pokrycia kosztów utrzymania dziecka przed narodzinami i porodu (tzw. roszczenia regresowe).
Pomoc prawnika w sprawach o ustalenie ojcostwa
Postępowania o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa należą do jednych z najbardziej delikatnych spraw rodzinnych – często silnie obciążonych emocjonalnie i społecznie. Dodatkowo mają poważne skutki prawne, dlatego pomoc prawnika jest nie tylko zalecana, ale w wielu przypadkach kluczowa.
Prawnikt Legal Salutaris może:
- przygotować kompletny pozew lub odpowiedź na pozew,
- zgromadzić i przedstawić właściwe dowody (w tym badania DNA),
- reprezentować klienta w całym postępowaniu,
- zadbać o interes dziecka – także w zakresie nazwiska, władzy rodzicielskiej, alimentów i kontaktów,
- złożyć środki odwoławcze w przypadku niekorzystnego wyroku,
- działać w sprawach transgranicznych (np. jeśli ojciec przebywa za granicą).
Kancelaria Legal Salutaris Gdańsk – wsparcie w sprawach o ojcostwo
Kancelaria Prawa Rodzinnego Legal Salutaris posiada wieloletnie doświadczenie w sprawach dotyczących:
- ustalenia ojcostwa,
- zaprzeczenia ojcostwa,
- uznania dziecka przed USC,
- roszczeń alimentacyjnych,
- sporów o nazwisko dziecka,
- pozbawienia lub przywrócenia władzy rodzicielskiej,
- uregulowania kontaktów ojca z dzieckiem.
Specjaliści kancelarii dostępni są 7 dni w tygodniu, od 7:00 do 22:00, z możliwością pilnej reprezentacji w sądzie lub urzędzie. Działamy w Gdańsku, Gdyni, Sopocie i na terenie całego województwa pomorskiego.