Tymczasowe aresztowanie

Tymczasowe aresztowanie to najbardziej dolegliwy i restrykcyjny środek zapobiegawczy stosowany w postępowaniu karnym. Polega na fizycznym pozbawieniu wolności podejrzanego lub oskarżonego na czas trwania śledztwa lub procesu. Może zostać orzeczone jeszcze przed wydaniem wyroku, na podstawie decyzji sądu, wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach przewidzianych przez prawo.

Z uwagi na dotkliwość tego środka, jego stosowanie jest obwarowane szeregiem wymogów formalnych i merytorycznych. W praktyce obrona podejrzanego/ oskarżonego przed bezzasadnym lub nadmiernie przedłużanym tymczasowym aresztowaniem wymaga profesjonalnej i zdecydowanej reakcji – często już w pierwszych godzinach po zatrzymaniu.

Tymczasowe aresztowanie to środek zapobiegawczy określony w art. 249–264 Kodeksu postępowania karnego. Nie jest formą kary, lecz środkiem procesowym, mającym zabezpieczyć prawidłowy tok postępowania.

Może zostać zastosowane wobec osoby podejrzanej lub oskarżonej, jeżeli:

Zachodzi obawa ucieczki lub ukrywania się,
Istnieje ryzyko matactwa (czyli np. wpływania na świadków, zacierania śladów),
Grozi oskarżonemu wysoka kara (co najmniej 8 lat pozbawienia wolności lub 3 lata, jeśli zarzut dotyczy zbrodni),
Brak zastosowania aresztu mógłby zagrozić porządkowi postępowania.

Kto może wnioskować o tymczasowe aresztowanie?

O tymczasowe aresztowanie wnioskuje prokurator – sąd nie stosuje go z urzędu. Prokurator kieruje wniosek do sądu rejonowego (wydział karny), który podejmuje decyzję w terminie 24 godzin od wpłynięcia wniosku.

Wcześniej osoba zatrzymana przez policję lub inny organ ścigania musi zostać doprowadzona do prokuratury, gdzie odbywa się przesłuchanie i formalne przedstawienie zarzutów.

Przesłanki zastosowania tymczasowego aresztowania

Areszt tymczasowy może zostać zastosowany tylko wtedy, gdy:

Dowody w sprawie uprawdopodabniają, że osoba popełniła zarzucany jej czyn (tzw. względna pewność winy),
Nie można osiągnąć celów postępowania za pomocą innych, mniej dotkliwych środków zapobiegawczych, takich jak:

- dozór policyjny,

- zakaz opuszczania kraju,

- zakaz kontaktowania się z określonymi osobami,

- poręczenie majątkowe (tzw. kaucja).

Sąd każdorazowo powinien ocenić, czy areszt jest proporcjonalny do wagi czynu i ryzyka procesowego – a nie orzekać go automatycznie z powodu ciężkiego zarzutu.

Czas trwania tymczasowego aresztowania

Zgodnie z przepisami:

Na etapie postępowania przygotowawczego, tymczasowe aresztowanie może trwać do 3 miesięcy,
Sąd może przedłużyć ten okres łącznie maksymalnie do 12 miesięcy,
W szczególnie uzasadnionych przypadkach (np. skomplikowane sprawy, przestępczość zorganizowana), areszt może zostać przedłużony na czas postępowania sądowego – łącznie do 2 lat, choć w praktyce sądy niekiedy przekraczają ten okres (co bywa przedmiotem skarg konstytucyjnych).

Każdorazowo przedłużenie aresztu wymaga nowej decyzji sądu oraz przedstawienia przez prokuraturę przekonującego uzasadnienia, że istnieją podstawy dalszego stosowania tego środka.

Jak bronić się przed tymczasowym aresztowaniem?

Profesjonalna obrona w sprawach o tymczasowe aresztowanie opiera się na szybkiej i skutecznej interwencji prawnika, który:

Uczestniczy w przesłuchaniu podejrzanego,
Reprezentuje klienta przed sądem w posiedzeniu aresztowym,
Składa wniosek o oddalenie wniosku prokuratury,
Przedstawia alternatywne środki zapobiegawcze (np. poręczenie majątkowe),
Dąży do obalenia argumentów prokuratora dotyczących ryzyka ucieczki lub matactwa.

W razie wydania postanowienia o areszcie, prawnik składa zażalenie, którego termin to 7 dni od ogłoszenia lub doręczenia decyzji. Dobrze przygotowane zażalenie może doprowadzić do uchylenia aresztu i zastosowania mniej dotkliwego środka.

Jakie prawa ma osoba tymczasowo aresztowana?

Choć pozbawienie wolności jest środkiem wyjątkowym, osoba aresztowana nie traci swoich podstawowych praw. Należą do nich:

Prawo do obrony i kontaktu z prawnikiem – także przed posiedzeniem aresztowym,
Prawo do informacji o zarzutach,
Prawo do składania zażaleń na zatrzymanie i areszt,
Prawo do widzeń z rodziną, chociaż często wymagają one zgody prokuratora lub sądu,
Prawo do leczenia i kontaktu z lekarzem,
Prawo do składania wniosków o zmianę środka zapobiegawczego w toku postępowania.

W praktyce dostęp do tych praw bywa utrudniony, dlatego pomoc prawnika w obronie praw osoby aresztowanej bywa absolutnie kluczowa – szczególnie w pierwszych dniach zatrzymania, gdy zapadają najważniejsze decyzje w sprawie.

W przypadku zatrzymania lub tymczasowego aresztowania bliskiej osoby, rodzina może:

Zgłosić się niezwłocznie do prawnika, który skontaktuje się z organami ścigania i podejmie obronę,
Ustanowić pełnomocnika – wystarczy pisemne upoważnienie do reprezentowania interesów osoby zatrzymanej,
Złożyć poręczenie majątkowe (tzw. kaucję) – o ile sąd dopuści taką możliwość,
Utrzymywać kontakt z prawnikiem, który będzie informować o przebiegu sprawy i stanie prawnym osoby aresztowanej.

Pomoc Kancelarii Prawa Rodzinnego Legal Salutaris w sprawach o tymczasowy areszt

Choć specjalizujemy się w prawie rodzinnym, Kancelaria Prawa Rodzinnego Legal Salutaris od lat prowadzi również sprawy z zakresu prawa karnego, w szczególności te dotyczące:

tymczasowego aresztowania,
obrony w postępowaniu przygotowawczym i sądowym,
przestępstw rodzinnych (np. znęcania, gróźb karalnych, alimentów),
przestępstw nieletnich,
zażaleń na zatrzymanie i areszt,
wniosków o zmianę środka zapobiegawczego.

Nasza kancelaria zapewnia natychmiastową reakcję – prawnik może w trybie pilnym udać się do jednostki policji, prokuratury lub sądu. Działamy 7 dni w tygodniu, w godzinach od 7:00 do 22:00. Jeśli bliska Ci osoba została zatrzymana lub grozi jej tymczasowy areszt – nie zwlekaj.

Prawnik może dojechać do aresztu śledczego lub komisariatu, uczestniczyć w przesłuchaniu, przygotować strategię obrony i działać na rzecz uchylenia środka zapobiegawczego. W sprawach z Gdańska i okolic (w tym sądu i prokuratury w Gdańsku, Gdyni, Sopocie) interwencja może nastąpić jeszcze tego samego dnia.